Dn 7-12

WIZJE DANIELA
Wizja czterech bestii*
7 1 W pierwszym roku [panowania] króla babilońskiego Baltazara miał Daniel sen i zaniepokoiły go widziadła jego głowy na jego łożu. Następnie spisał on sen o następującej treści 2 Daniel więc powiedział: «Ujrzałem swoją wizję w nocy. Oto cztery wichry nieba wzburzyły wielkie morze. 3 Cztery ogromne bestie wyszły z morza, a jedna różniła się od drugiej. 4 Pierwsza podobna była do lwa i miała skrzydła orle. Patrzałem, a oto wyrwano jej skrzydła, ją zaś samą uniesiono w górę i postawiono jak człowieka na dwu nogach, dając jej ludzkie serce. 5 A oto druga bestia, zupełnie inna, podobna do niedźwiedzia, z jednej strony podparta, a trzy żebra miała w paszczy między zębami. Mówiono do niej: "Podnieś się! Pożeraj wiele mięsa!" 6 Potem patrzałem, a oto inna [bestia] podobna do pantery, mająca na swym grzbiecie cztery ptasie skrzydła. Bestia ta miała cztery głowy; jej to powierzono władzę. 7 Następnie patrzałem i ujrzałem w nocnych widzeniach: a oto czwarta bestia, okropna i przerażająca, o nadzwyczajnej sile. Miała wielkie zęby z żelaza <i miedziane pazury>*; pożerała i kruszyła, depcąc nogami to, co pozostawało. Różniła się od wszystkich poprzednich bestii i miała dziesięć rogów. 8 Gdy przypatrywałem się rogom, oto inny mały róg wyrósł między nimi i trzy spośród pierwszych rogów zostały przed nim wyrwane. Miał on oczy podobne do ludzkich oczu i usta, które mówiły wielkie rzeczy.
Wizja Syna Człowieczego
9 Patrzałem, aż postawiono trony, a Przedwieczny* zajął miejsce. Szata Jego była biała jak śnieg, a włosy Jego głowy jakby z czystej wełny. Tron Jego był z ognistych płomieni, jego koła - płonący ogień. 10 Strumień ognia się rozlewał i wypływał od Niego. Tysiąc tysięcy służyło Mu, a dziesięć tysięcy po dziesięć tysięcy stało przed Nim. Sąd zasiadł i otwarto księgi*. 11 Z powodu* gwaru wielkich słów, jakie wypowiadał róg, patrzałem, aż zabito bestię; ciało jej uległo zniszczeniu i wydano je na spalenie. 12 Także innym bestiom odebrano władzę, ale ustalono okres trwania ich życia co do czasu i godziny. 13 Patrzałem w nocnych widzeniach: a oto na obłokach nieba przybywa jakby Syn Człowieczy*. Podchodzi do Przedwiecznego i wprowadzają Go przed Niego. 14 Powierzono Mu panowanie, chwałę i władzę królewską, a służyły Mu wszystkie narody, ludy i języki. Panowanie Jego jest wiecznym panowaniem, które nie przeminie, a Jego królestwo nie ulegnie zagładzie.
Cztery królestwa
15 Ja, Daniel, popadłem z tego powodu w niepokój ducha, a widzenia mojej głowy przeraziły mnie. 16 Zbliżyłem się do jednego ze stojących i zapytałem o właściwe znaczenie tego wszystkiego. On zaś odpowiedział i wyjaśnił znaczenie rzeczy. 17 "Te wielkie bestie w liczbie czterech - to czterech królów, którzy powstaną z ziemi. 18 Królestwo jednak otrzymają święci Najwyższego, i będą posiadać królestwo na zawsze i na wieki wieków". 19 Potem chciałem się upewnić co do czwartej bestii, odmiennej od pozostałych i nader strasznej, która miała zęby z żelaza i miedziane pazury, a pożerała, kruszyła i deptała nogami resztę; 20 oraz co do dziesięciu rogów na jej głowie, i co do innego, przed którym, gdy wyrósł, upadły trzy tamte. Róg ten miał oczy i usta, wypowiadające wielkie rzeczy, i wydawał się większy od swoich towarzyszy. 21 Patrzałem i róg ten rozpoczął wojnę ze świętymi, i zwyciężał ich, 22 aż przybył Przedwieczny i sąd zasiadł, a władzę* dano świętym Najwyższego, i aż nadszedł czas, by święci otrzymali królestwo. 23 Powiedział tak: "Czwarta bestia - to czwarte królestwo, które będzie na ziemi, różne od wszystkich królestw; pochłonie ono całą ziemię, podepce ją i zetrze. 24 Dziesięć zaś rogów - z tego królestwa powstanie dziesięciu królów, po nich zaś inny powstanie, odmienny od poprzednich, i obali trzech królów. 25 Będzie wypowiadał słowa przeciw Najwyższemu i wytracał świętych Najwyższego, będzie zamierzał zmienić czasy* i Prawo, a [święci] będą wydani w jego ręce aż do czasu, czasów i połowy czasu*. 26 Wtedy odbędzie się sąd i odbiorą mu władzę, by go zniszczyć i zniweczyć doszczętnie. 27 A panowanie i władzę, i wielkość królestw pod całym niebem otrzyma lud święty Najwyższego. Królestwo Jego będzie wiecznym królestwem; będą Mu służyły wszystkie moce i będą Mu uległe". 28 Dotąd opis zdarzenia. Moje myśli przeraziły bardzo mnie, Daniela; zmieniłem się na twarzy, lecz zachowałem wydarzenie w sercu.
Wizja barana i kozła*
8 1 W trzecim roku panowania króla Baltazara miałem widzenie, ja, Daniel, po tym, co ujrzałem poprzednio. 2 Gdy patrzałem podczas widzenia, zobaczyłem siebie w Suzie, w warowni, która leży w kraju Elam. Patrzałem w widzeniu i znalazłem się nad rzeką Ulaj*. 3 Podniosłem oczy i spojrzałem, a oto jeden baran stał nad rzeką; miał on dwa rogi, obydwa wysokie, jeden wyższy niż drugi, a wyższy wyrósł później. 4 Ujrzałem barana bodącego [rogami] ku zachodowi, północy i południu. Żadne ze zwierząt nie mogło mu sprostać ani nikt nie mógł uwolnić się z jego mocy. On zaś czynił, co chciał, i stawał się wielki. 5 Ja zaś patrzałem uważnie i oto od zachodu szedł kozioł po całej powierzchni ziemi, nie dotykając jej. Kozioł ten miał okazały róg* między oczami. 6 Podszedł on aż do barana o dwóch rogach, którego widziałem stojąc nad rzeką, i rzucił się na niego z całą swą złością. 7 Zobaczyłem, jak on zbliżywszy się do barana rozzłościł się na niego, i uderzył barana, i złamał oba jego rogi. Baran nie miał siły, by mu stawić czoła. Powalił więc on go na ziemię i podeptał nogami, a nie było nikogo, kto by wyrwał barana z jego mocy. 8 Kozioł urósł niezmiernie, ale gdy był w pełni sił, wielki róg uległ złamaniu, a na jego miejscu wyrosły cztery inne* - ku czterem stronom świata. 9 Z jednego z nich wyrósł inny, mały* róg, i wzrastał nadmiernie ku południowi, ku wschodowi i ku wspaniałemu krajowi*. 10 Wzniósł się on aż do wojska niebieskiego i strącił na ziemię część wojska oraz gwiazd i podeptał je*. 11 Wielkością dosięgał on niemal Władcy wojska, odjął Mu wieczną ofiarę, obalił miejsce Jego przybytku 12 i Jego wojsko. Jako codzienną ofiarę składał występek* i prawdę rzucił na ziemię; działał zaś skutecznie. 13 I usłyszałem, że gdy jeden ze świętych* mówił, a drugi święty zapytał tego, który mówił: "Jak długo [potrwa] widzenie: wieczna ofiara, zgubna nieprawość, przybytek i podeptane zastępy?" 14 On zaś powiedział do niego: "Jeszcze przez dwa tysiące trzysta wieczorów i poranków*, następnie świątynia odzyska swoje prawa".
Wyjaśnienie wizji
15 Gdy ja, Daniel, oglądałem widzenie i roztrząsałem jego znaczenie, oto stanął przede mną ktoś o wyglądzie mężczyzny, 16 i usłyszałem głos ludzki nad [rzeką] Ulaj, który wołał tymi słowami: "Gabrielu, wyjaśnij mu widzenie!" 17 Podszedł więc on do miejsca, gdzie stałem, a gdy przybył, przeraziłem się i padłem na twarz. I powiedział do mnie: "Wiedz, człowieku, że widzenie odnosi się do czasów ostatecznych". 18 Gdy on ze mną rozmawiał, padłem oszołomiony twarzą ku ziemi, wtedy dotknął mnie, postawił mnie na nogi 19 i powiedział: "Oto oznajmię ci, co ma nastąpić przy końcu gniewu, bo widzenie* dotyczy końca czasów. 20 Baran, którego widziałeś z dwoma rogami, [oznacza] królów Medów i Persów. 21 Kozioł zaś - króla Jawanu*, a wielki róg między jego oczami - pierwszego króla*. 22 Róg zaś, który uległ złamaniu, i cztery rogi, co wyrosły na jego miejsce, to cztery królestwa, które powstaną z jego narodu*, będą jednak pozbawione jego mocy. 23 * A przy końcu ich panowania, gdy występni dopełnią swej miary, powstanie król o okrutnym obliczu, zdolny rozumieć rzeczy tajemne. 24 Jego moc będzie potężna, ale nie dzięki własnej sile. Będzie zamierzał* rzeczy dziwne i dozna powodzenia w swych poczynaniach; obróci wniwecz potężnych i naród świętych. 25 Przy jego przebiegłości i knowanie będzie skuteczne w jego ręku. Stanie się on wyniosłym w sercu i niespodzianie zgotuje zagładę wielu. Powstanie przeciw Najwyższemu Księciu, lecz bez udziału ręki ludzkiej zostanie skruszony. 26 Widzenie zaś o wieczorach i rankach, jakie opowiedziano tobie, jest prawdziwe. Ty jednak widzenie okryj milczeniem, bo dotyczy ono dni odległych". 27 Wtedy mnie, Daniela, ogarnęła niemoc i chorowałem przez [wiele] dni. Następnie wstałem i załatwiałem sprawy królewskie; byłem jednak poruszony widzeniem, gdyż nie mogłem go zrozumieć.
Proroctwo o siedemdziesięciu tygodniach
9 1 W pierwszym roku Dariusza z rodu Medów, syna Artakserksesa*, sprawującego władzę nad królestwem chaldejskim, 2 w roku pierwszym jego panowania, ja, Daniel, dociekałem w Pismach liczby lat, które objawił Pan prorokowi Jeremiaszowi, że ma się dopełnić siedemdziesiąt lat* spustoszenia Jerozolimy. 3 Zwróciłem więc twarz do Pana Boga, oddając się modlitwie i błaganiu w postach, pokucie i popiele.
Modlitwa Daniela*
4 I modliłem się do Pana, Boga mojego, wyznawałem i mówiłem: "O Panie, Boże mój, wielki i straszliwy, który dochowujesz wiernie przymierza tym, co Ciebie kochają i przestrzegają Twoich przykazań. 5 Zgrzeszyliśmy, zbłądziliśmy, popełniliśmy nieprawość i zbuntowaliśmy się, odstąpiliśmy od Twoich przykazań. 6 Nie byliśmy posłuszni Twoim sługom, prorokom, którzy przemawiali w Twoim imieniu do naszych królów, do naszych przywódców, do naszych przodków i do całego narodu kraju. 7 U Ciebie, Panie, sprawiedliwość, a u nas wstyd na twarzach, jak to jest dziś u nas - mieszkańców Judy i Jerozolimy, i całego Izraela, u bliskich i dalekich, we wszystkich krajach, dokąd ich wypędziłeś z powodu niewierności, jaką Ci okazali. 8 Panie! Wstyd na twarzach u nas, u naszych królów, u naszych przywódców i u naszych ojców, bo zgrzeszyliśmy przeciw Tobie. 9 Pan, Bóg nasz, zaś jest miłosierny i okazuje łaskawość, mimo że zbuntowaliśmy się przeciw Niemu 10 i nie słuchaliśmy głosu Pana, Boga naszego, by postępować według Jego wskazań, które nam dał przez swoje sługi, proroków. 11 Cały Izrael przekroczył Twoje Prawo i pobłądził, nie słuchając Twego głosu. Spadło* na nas przekleństwo [poparte] przysięgą, które zostało zapisane w Prawie Mojżesza, sługi Bożego; zgrzeszyliśmy bowiem przeciw Niemu. 12 Spełnił więc swoje słowo, jakie wypowiedział przeciw nam i naszym władcom, którzy panowali nad nami, że sprowadzi na nas wielkie nieszczęście, jakiego nie było pod całym niebem, a jakie spadło na Jerozolimę. 13 Tak jak zostało napisane w Prawie Mojżesza, przyszło na nas całe to nieszczęście; nie przebłagaliśmy Pana, Boga naszego, odwracając się od naszych występków i nabywając znajomości Twej prawdy. 14 Czuwał więc Pan nad nieszczęściem i sprowadził je na nas, bo Pan, Bóg nasz, jest sprawiedliwy we wszystkich swych poczynaniach, my zaś nie usłuchaliśmy Jego głosu. 15 A teraz, Panie, Boże nasz, który wyprowadziłeś swój naród z ziemi egipskiej mocną ręką, zyskując sobie imię, jak to jest dziś: zgrzeszyliśmy i popełniliśmy nieprawość. 16 Panie, według Twojego miłosierdzia, niech ustanie Twój zapalczywy gniew nad Twoim miastem, Jerozolimą, nad Twoją świętą górą. Bo z powodu naszych grzechów i przewinień naszych przodków stała się Jerozolima i Twój naród przedmiotem szyderstwa u wszystkich wokół nas. 17 Teraz zaś, Boże nasz, wysłuchaj modlitwy Twojego sługi i jego błagań i rozjaśnij swe oblicze nad świątynią, która leży zniszczona - ze względu na Ciebie, Panie! 18 Nakłoń, mój Boże, swego ucha i wysłuchaj! Otwórz swe oczy i zobacz nasze spustoszenie i miasto, nad którym wzywano Twego imienia. Albowiem zanosimy swe modlitwy do Ciebie, opierając się nie na naszej sprawiedliwości, ale ufni w Twoje wielkie miłosierdzie. 19 Usłysz, Panie! Odpuść, Panie! Panie, miej na uwadze i działaj niezwłocznie, przez wzgląd na siebie samego, mój Boże! Bo Twojego imienia wzywano nad Twym miastem i nad Twym narodem".
Wyjaśnienie proroctwa o tygodniach
20 Gdy jeszcze mówiłem i modliłem się, wyznając grzechy swoje, swojego narodu, Izraela, i składając przed Panem, Bogiem moim, swe błagania za świętą górę mojego Boga, 21 gdy więc jeszcze wymawiałem [słowa] modlitwy, mąż Gabriel, którego spostrzegłem przedtem*, przybył do mnie lecąc pospiesznie* około czasu wieczornej ofiary. 22 Przybył, rozmawiał ze mną i powiedział: "Danielu, wyszedłem teraz, by ci dać całkowite zrozumienie. 23 Gdy zacząłeś swe błagalne modlitwy, wypowiedziano słowo, ja zaś przybyłem, by ci je oznajmić. Ty jesteś bowiem <mężem> umiłowanym. Przeniknij więc słowo i zrozum widzenie: 24 Ustalono siedemdziesiąt tygodni* nad twoim narodem i twoim świętym miastem, by położyć kres nieprawości, grzech obłożyć pieczęcią i odpokutować występek, a wprowadzić wieczną sprawiedliwość, przypieczętować widzenie i proroka i namaścić to, co najświętsze. 25 Ty zaś wiedz i rozumiej: Od chwili, kiedy wypowiedziano słowo, że nastąpi powrót i zostanie odbudowana Jerozolima, do Władcy-Pomazańca - siedem tygodni i sześćdziesiąt dwa tygodnie; zostaną odbudowane dziedziniec i wał, w czasach jednak pełnych ucisku. 26 A po sześćdziesięciu dwóch tygodniach Pomazaniec zostanie zgładzony i nie będzie dla niego*... Miasto zaś i świątynia zginie wraz z wodzem, który nadejdzie. Koniec jego nastąpi wśród powodzi, i do końca wojny potrwają zamierzone spustoszenia. 27 Utrwali on przymierze dla wielu przez jeden tydzień. A około połowy tygodnia ustanie ofiara krwawa i ofiara z pokarmów. Na skrzydle zaś świątyni będzie ohyda ziejąca pustką* i przetrwa aż do końca, do czasu ustalonego na spustoszenie"».
LOS NARODU ŻYDOWSKIEGO DO CZASÓW ZBAWIENIA
Wizja męża w białych szatach
10 1 W trzecim roku [panowania] króla perskiego, Cyrusa, Danielowi, któremu nadano imię Belteszassar, zostało objawione słowo, słowo niezawodne: wielka wojna. On przeniknął słowo i zrozumiał widzenie. 2 W tamtych czasach spędziłem ja, Daniel, całe trzy tygodnie w smutku. 3 Nie jadłem wybornych potraw, nie brałem do ust ani mięsa, ani wina, nie namaszczałem się też aż do końca trzech tygodni. 4 Dnia dwudziestego czwartego pierwszego miesiąca, gdy znajdowałem się nad brzegiem Wielkiej Rzeki, <to jest nad Tygrysem*>, 5 podniosłem oczy i patrzałem: Oto [stał] pewien człowiek ubrany w lniane szaty*, a jego biodra były przepasane czystym złotem, 6 a ciało zaś jego było podobne do tarsziszu, jego oblicze do blasku błyskawicy, oczy jego były jak pochodnie ogniste, jego ramiona i nogi jak błysk polerowanej miedzi, a jego głos jak głos tłumu. 7 Ja, Daniel, oglądałem tylko sam widzenie, a ludzie, którzy byli ze mną, nie oglądali widzenia, ogarnęło ich jednak wielkie przerażenie, tak że uciekli, by się ukryć. 8 Tylko ja sam pozostałem, by oglądać to wielkie widzenie, lecz nie miałem siły, zmieniłem się na twarzy, [opuściła mnie moc]*. 9 Wtedy usłyszałem dźwięk jego słów, i na dźwięk jego słów upadłem oszołomiony twarzą ku ziemi. 10 Ale oto dotknęła mnie ręka i wprawiła w drżenie moje kolana i dłonie moich rąk. 11 I rzekł do mnie: «Danielu, mężu umiłowany! Uważaj na słowa, które mówię, i wstań, ponieważ teraz wysłano mnie do ciebie». Gdy on mówił do mnie te słowa, drżąc powstałem. 12 Powiedział więc do mnie: «Nie bój się, Danielu! Od pierwszego bowiem dnia, kiedy starałeś się usilnie zrozumieć i upokorzyć przed Bogiem, słowa twoje zostały wysłuchane; ja zaś przybyłem z powodu twoich słów. 13 Lecz książę królestwa Persów* sprzeciwiał mi się przez dwadzieścia jeden dni. Wtedy przybył mi z pomocą Michał, jeden z pierwszych książąt. Pozostawiłem go* tam przy królach Persów. 14 Przyszedłem, by udzielić ci zrozumienia tego, co spotka twój naród przy końcu dni; bo to widzenie odnosi się do tych dni». 15 Gdy on jeszcze mówił do mnie te słowa, padłem twarzą ku ziemi i oniemiałem. 16 A oto jakby postać* ludzka dotknęła moich warg. Otworzyłem więc usta i mówiłem do tego, który stał przede mną: «Panie mój, od tego widzenia ogarnęły mnie boleści i opadłem z sił. 17 Jakże więc może taki sługa mojego pana mówić tu z panem moim, skoro nie ma teraz siły i oddech we mnie ustaje?» 18 Powtórnie dotknął mnie ten, który podobny był do człowieka, umacniając mnie. 19 Potem powiedział: «Nie lękaj się, mężu umiłowany! Pokój tobie! Bądź pełen mocy!» Gdy on jeszcze rozmawiał ze mną, nabrałem sił, mówiąc: «Niech mój pan mówi, bo mnie wzmocniłeś». 20a * I powiedział: «Czy wiesz, dlaczego przyszedłem do ciebie? 21a Jednak oznajmię tobie to, co zostało napisane w Księdze Prawdy. 20b Teraz muszę znów walczyć z księciem Persów*, a gdy skończę, wówczas nadejdzie książę Jawanu. 21b Nikt zaś nie może mi skutecznie pomóc przeciw nim z wyjątkiem waszego księcia Michała,
11 1 [który] stoi począwszy od pierwszego roku [panowania] Dariusza Meda jako wzmocnienie dla mnie i obrona*.
Wojny w Palestynie w okresie helleńskim
2 Teraz oznajmię tobie prawdę. Powstanie jeszcze trzech królów w Persji*, a czwarty zdobędzie większe bogactwa niż wszyscy. A gdy stanie się potężny z powodu swego bogactwa, poderwie wszystkich przeciw królestwu Jawanu. 3 Wtedy wystąpi potężny król* i będzie panował nad wielkim królestwem, postępując według swego upodobania. 4 Gdy tylko on wystąpi, jego państwo upadnie i zostanie podzielone na cztery wiatry nieba, jednak nie między jego potomków. Nie będą nim rządzić, tak jak on rządził, ponieważ jego królestwo zostanie zniszczone i przypadnie w udziale nie im, lecz innym. 5 A król z południa* wzrośnie w potęgę, lecz jeden z jego książąt* przewyższy go siłą i zapanuje nad państwem większym niż jego własne. 6 Po kilku latach połączą się oni*, i córka króla południa przybędzie do króla północy, by zaprowadzić zgodę. Lecz moc jego ramienia nie będzie trwała, a jego potomstwo nie utrzyma się. Zostaną wydani, ona, ci, którzy ją popierają, jej dziecko i ten, co się nim opiekuje*. W owych czasach 7 powstanie na jego miejsce odrośl z jej korzenia i wyruszy przeciw wojsku, wkroczy do twierdzy króla północy*, będzie rządził nimi i wzrośnie w potęgę. 8 Zabierze także do Egiptu ich bogów wraz z ich podobiznami*, wraz z ich drogocennymi przedmiotami oraz srebro i złoto. Następnie odstąpi od króla północy na szereg lat. 9 Ten zaś wkroczy do państwa króla południa, lecz wróci do swego kraju*. 10 * Jego synowie uzbroją się i zgromadzą wielkie mnóstwo wojska. On zaś nadejdzie z siłą, zaleje i poczyni postępy; powstanie i dotrze aż do jego twierdzy. 11 Król zaś południa zawrze gniewem i wyruszy, by walczyć z królem północy, który przeciwstawi mu wielkie mnóstwo; jednak mnóstwo to wpadnie w jego ręce. 12 Mnóstwo to zostanie zniszczone, serce zaś króla pychą się uniesie. Powali dziesiątki tysięcy, lecz nie umocni się. 13 I znów powstanie król północy i wystawi większe mnóstwo niż poprzedni, i gdy nadejdzie kres czasów, wyruszy z mocą i wielkim wojskiem oraz taborem*. 14 W owych czasach wielu wystąpi przeciw królowi południa. Synowie zaś gwałtowników twego ludu* powstaną, by wypełnić widzenie, ale upadną. 15 A król północy nadciągnie i usypie wał, i zdobędzie warowne miasto*. Siły zaś południa nie wytrzymają, a naród jego wybrany nie będzie miał siły, by stawić opór. 16 Tego zaś, który wyjdzie przeciw niemu, traktować będzie według swej woli i nikt nie zdoła mu się przeciwstawić; utrzyma się we wspaniałym kraju, a ręka jego [posieje] spustoszenie. 17 I będzie się usilnie starał zdobyć całe jego królestwo; potem uczyni z nim zgodę, dając mu jedną z kobiet*, by je zniszczyć. Ale nie dokona tego ani mu się to nie uda. 18 Zwróci więc swój wzrok ku wyspom i zdobędzie ich wiele. Ale pewien wódz położy kres zniewadze mu wyrządzonej, tak że tamten nie będzie mógł mu odpowiedzieć zniewagą*. 19 Zwróci swój wzrok ku twierdzom swego kraju; zachwieje się jednak, upadnie i zniknie zupełnie*.
Walki za Antiocha IV Epifanesa
20 Na jego miejsce wystąpi ten, co pośle poborcę daniny do pięknego królestwa*, ale po kilku dniach zostanie obalony, choć nie publicznie ani w wyniku wojny. 21 * Po nim zaś wystąpi ten, którym wzgardzono i nie dano mu królewskiej godności. Nadejdzie potajemnie i przez intrygi opanuje królestwo. 22 Wojsko poniesie porażkę, a także i książę sprzymierzony. 23 Od chwili zawarcia przymierza z nim będzie postępował zdradliwie, nadejdzie i okaże się silnym wśród garstki ludzi. 24 Niespodzianie wkroczy do najbogatszych krain i będzie czynił to, czego nie czynił jego ojciec ani przodkowie. Łupy, zdobycze i mienie rozdzieli między nich. Będzie obmyślał plany przeciw warowniom, ale do czasu. 25 Będzie pobudzał swą siłę i serce przeciw królowi południa z wielką mocą. Król zaś południa* będzie się zbroił na wojnę, zbierając wielkie i potężne wojsko, ale nie zazna powodzenia, ponieważ będą knuć złe zamysły przeciw niemu. 26 Ci, którzy jedli z jego stołu, zmiażdżą go, wojsko zaś jego ulegnie rozproszeniu i wielu padnie zabitych. 27 Obaj zaś królowie, mając serca skłonne ku złemu, przy jednym stole będą mówić kłamstwo, nie osiągną jednak nic, ponieważ nie nadszedł jeszcze kres ustalonego czasu. 28 Powróci więc on do swego kraju z wielkim łupem, a jego serce będzie przeciwne świętemu przymierzu*; będzie działał i wróci do swego kraju. 29 Gdy nadejdzie czas, wkroczy znów do kraju południowego, lecz nie powiedzie mu się drugim razem, tak jak poprzednio*. 30 Wystąpią przeciw niemu kittejskie okręty*; popadnie w rozterkę i zawróci, pełen gniewu przeciw świętemu przymierzu. I znów zwróci uwagę na tych, co opuścili święte przymierze. 31 Wojsko jego wystąpi, by zbezcześcić świątynię-twierdzę, wstrzymają stałą ofiarę i uczynią tam ohydę ziejącą pustką*. 32 Tych zaś, co przestępują przymierze, nakłoni do przewrotności pochlebstwami; jednak ludzie, którzy znają swego Boga, wytrwają i będą działali*. 33 Mędrcy spośród ludu pouczą wielu, polegną jednakże od miecza i ognia, w więzieniach i przez łupiestwa - do pewnego czasu. 34 Gdy oni będą upadać, nieliczni pospieszą im z pomocą, a wielu przyłączy się do nich podstępnie. 35 Spośród mędrców niektórzy upadną, by dokonało się wśród nich oczyszczenie, obmycie i wybielenie na czas ostateczny - jest bowiem jeszcze czas do kresu. 36 Król będzie działał według swego upodobania; uczyni się wyniosłym i będzie się wywyższał ponad wszystkich bogów. Przeciw Bogu będzie mówił rzeczy dziwne i dozna powodzenia aż się wypełni gniew, bowiem to, co zostało postanowione, dokona się. 37 Nie będzie czcił bogów swoich przodków; ani ulubieńca kobiet*, ani żadnego innego boga nie będzie poważał. Wobec wszystkich będzie okazywał się wielki. 38 Zamiast tego będzie czcił boga twierdz*; boga, którego nie znali jego przodkowie, będzie czcił złotem i srebrem, drogimi kamieniami i kosztownościami. 39 Wystąpi przeciw warownym zamkom z obcym bogiem; tych zaś, którzy go uznają, obdarzy zaszczytem, czyniąc ich władcami nad wieloma, a jako zapłatę będzie rozdzielał ziemię. 40 A w czasie ostatnim zetrze się z nim król południa. Król północy uderzy na niego rydwanami, jazdą i licznymi okrętami. Wkroczy do krajów, zaleje je i przejdzie*. 41 Wkroczy następnie do wspaniałego kraju, a wielu polegnie. Te tylko [kraje] ujdą jego ręki: Edom, Moab i główna część Ammonitów. 42 Wyciągnie zaś rękę po kraje: nie zdoła ujść ziemia egipska. 43 Opanuje skarby złota i srebra oraz wszystkie kosztowności egipskie; Libijczycy i Kuszyci będą szli za nim. 44 Wieści ze wschodu i północy napełnią go przerażeniem; wyprawi się więc z wielkim gniewem, by wielu zgładzić i zgubić. 45 Rozbije namioty swojej kwatery między morzem i górą świętej wspaniałości. Dojdzie do swego końca, ale nikt mu nie przyjdzie z pomocą.
Zmartwychwstanie w czasach ostatecznych
12 1 W owych czasach wystąpi Michał, wielki książę, który jest opiekunem dzieci twojego narodu*. Wtedy nastąpi okres ucisku, jakiego nie było, odkąd narody powstały, aż do chwili obecnej. W tym czasie naród twój dostąpi zbawienia: ci wszyscy, którzy zapisani są w księdze. 2 Wielu zaś, co posnęli w prochu ziemi, zbudzi się: jedni do wiecznego życia, drudzy ku hańbie, ku wiecznej odrazie*. 3 Mądrzy będą świecić jak blask sklepienia, a ci, którzy nauczyli wielu sprawiedliwości, jak gwiazdy przez wieki i na zawsze. 4 Ty jednak, Danielu, ukryj słowa i zapieczętuj księgę* aż do czasów ostatecznych. Wielu będzie dociekało*, by pomnożyła się wiedza».
Znaczenie zapieczętowanych słów
5 Wtedy ja, Daniel, ujrzałem, jak dwóch innych [ludzi] stało, jeden na brzegu po tej stronie rzeki, drugi na brzegu po tamtej stronie rzeki. 6 Powiedziałem do męża ubranego w lniane szaty i znajdującego się nad wodami rzeki: «Jak długo jeszcze do końca tych przedziwnych rzeczy?» 7 I usłyszałem męża ubranego w lniane szaty i znajdującego się nad wodami rzeki. Podniósł on prawą i lewą rękę do nieba i przysiągł na Wiecznie Żyjącego: «Do czasu, czasów i połowy [czasu]*. To wszystko dokona się, kiedy dobiegnie końca moc niszczyciela świętego narodu*». 8 Ja wprawdzie usłyszałem, lecz nie zrozumiałem; powiedziałem więc: «Panie, jaki będzie ostateczny koniec tego?» 9 On zaś odpowiedział: «Idź, Danielu, bo słowa zostały ukryte i obłożone pieczęciami aż do końca czasu. 10 Wielu ulegnie oczyszczeniu, wybieleniu, wypróbowaniu, ale przewrotni będą postępować przewrotnie i żaden z przewrotnych nie zrozumie tego, lecz roztropni zrozumieją. 11 A od czasu, gdy zostanie zniesiona codzienna ofiara, zapanuje ohyda ziejąca pustką, [upłynie] tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt dni. 12 Szczęśliwy ten, który wytrwa i doczeka tysiąca trzystu trzydziestu pięciu dni. 13 Ty zaś idź* i zażywaj spoczynku, a powstaniesz, by [otrzymać] swój los przy końcu dni».


Przypisy

7,1 - Dalszy apokaliptyczny obraz, opisujący dzieje świata zmierzające ku królestwu mesjańskiemu jako ku wypełnieniu. Zwierzęta o motywach fantastycznych są ulubionym motywem w kanonicznych i apokryficznych pismach tego rodzaju - por. Dn 14,23-42; Ap 4; Ap 12n. Tutaj symbolizują one kolejne fazy pogańskich królestw wrogich Bogu i Jego ludowi.
7,7 - Dod. na podst. w. 19 i tekstu w komentarzu Hipolita; aram.: "bardzo wielkie".
7,9 - "Przedwieczny" - dosł.: "prastarych dni", uosabia tu (podobnie jak w apokryficznej Księdze Henocha etiopskiego), wieczność i niezmienność Boga. Zasiada On na tronie z ognia, który towarzyszył w ST często objawieniu się Boga, czyli teofanii.
7,10 - Poglądowe przedstawienie wyroków Bożych i Jego planów - por. Ap 5,1-6,17.
7,11 - Tekst aram. umieszcza przed tymi słowami "patrzałem", prawdopodobnie późniejszy dodatek.
7,13 - Aramejski wyraz bar enasz zasadniczo oznacza "syna człowieczego", czyli człowieka. W słownictwie apokaliptycznym jednak odnosi się bądź to do narodu izraelskiego jako posiadacza zbawczych obietnic Bożych, bądź też do jednostki, która dokona zbawienia - do Mesjasza. Ten ostatni sens wykazują nie tylko przedchrześcijańskie apokryfy (szczególnie Henoch etiop.), ale przede wszystkim NT - zob. Wstęp. Zapewne chodzi tu o postać Mesjasza-Króla jako przedstawiciela ludu Bożego.
7,22 - "Zasiadł, a władzę" - dodano na podstawie w. 14 i 26n do niekompletnego tekstu aram.
7,25 - "Czasy" - tj. tradycyjne religijne święta izraelskie; "czasu... połowy czasów" - tajemnicze określenie trwania panowania nieprawości, bardzo częste w apokaliptyce, por. Dn 9,24; Dn 12,7; Ap 12,14.
8,1 - Wizja ta stanowi bardziej szczegółowy opis zdarzeń z okresu perskiego i helleńskiego (zob. w. 20n) ze szczególnym uwzględnieniem Antiocha IV Epifanesa.
8,2 - Prorocy w swoich wizjach przenoszą się często do miejsc bardzo odległych (np. Jr 13,4). Suza była stolicą Elamu leżącego na wschód od Babilonu, i podlegała mu, a następnie Persji. Koło Suzy przepływała rzeka Ulaj.
8,5 - Por. Ps 75[74],5n.11.
8,8 - "Inne" - wg tłumaczenia gr.
8,9 - "Inny, mały" - tekst popr.; "wspaniałemu krajowi" - autor ma na myśli prawdopodobnie Palestynę.
8,10 - Jego pycha i zuchwałość przekroczy miarę ludzką, sięgając nawet sfer nieba i jego Władcy (w. 11). Wyraziło się to w ucisku religijnym narodu Bożego (w. 12).
8,12 - "Składał występek" - tekst popr.
8,13 - Tj. anioł - por. Dn 4,10.
8,14 - Liczba bardziej konkretna niż w Dn 7,25. Oznacza ona czas trwania ucisku religijnego i zawieszenia kultu w świątyni na 1150 dni (ofiarę składano dwukrotnie w ciągu dnia, rano i wieczorem). Chodzi albo o zbezczeszczenie świątyni, które nastąpiło 8. 12. 167 i trwało do lipca 164 r., albo o prześladowanie Antiocha IV począwszy od r. 171.
8,19 - "Widzenie" dodano wg tłumaczenia gr. Teodocjona.
8,21 - "Jawan" - ogólna nazwa Grecji; "pierwszego króla" - Aleksandra Wielkiego.
8,22 - Królestwa spadkobierców Aleksandra. Spośród nich autor będzie się interesował jedynie bezpośrednim przedstawicielem Seleucydów, Antiochem IV, z uwagi na jego wpływ na losy Palestyny.
8,23 - Antioch IV Epifanes przedstawiony jest jako władca równie wybitny, jak przebiegły i okrutny. Jego polityka nietolerancji i prześladowań religijnych sprawiła, że w pismach apokaliptycznych ma on przysłowiową ocenę największego wroga Boga i rzecznika wszystkich sił Mu przeciwnych (Antychrysta). Upadek jego "bez udziału ręki ludzkiej" (w. 25) nawiązuje do Dn 2,34 i wskazuje na bezpośrednią interwencję Bożą.
8,24 - "Zamierzał" - tekst popr.; hebr.: "będzie niszczył" - niezrozumiały.
9,1 - W tekście hebr. Achaszwerosz. Być może imię to należy rozumieć jako "Kserkses".
9,2 - Jr 25,11; Jr 29,10.
9,4 - Wyznanie grzechów społeczności, typu midraszowego (popr. przypis do Dn 3,26-45), dodane być może dopiero do księgi przez ostatniego redaktora.
9,11 - Dosł.: "rozlało się".
9,21 - "Przedtem" - por. Dn 8,1.15-18; "lecąc pospiesznie" - tłum. przybliżone. W ten sposób wyrażano szybkie przekazywanie zleceń Bożych ludziom przez aniołów. W apokaliptyce aniołowie często wyjaśniają tajemne widzenia lub proroctwa.
9,24 - Zarówno w proroctwie Jeremiasza, jak i w Księdze Daniela tygodnie oznaczają najprawdopodobniej okresy siedmioletnie. Podczas gdy Jr 25,11; Jr 29,10 miał na uwadze okres trwania niewoli babilońskiej i czas uwolnienia z niej; zbiegający się z czasem odnowienia, po niewoli aktualizowano to proroctwo w świetle prądów apokaliptycznych, nadając mu sens wyraźnie eschatologiczno-mesjański. Punktem wyjścia zapowiedzi eschatologicznych są u Daniela wypadki współczesne, zwiastujące bliskie ich nadejście. Mimo podawanych konkretnych liczb tygodni-lat, autor myśli, jak się wydaje, raczej okresami niż dokładną liczbą lat. Toteż próby ustalenia na podstawie proroctwa ścisłej chronologii (do śmierci Chrystusa, do zburzenia Jerozolimy) zawodzą.
9,26 - Tekst niekompletny w hebr. i w tłumaczeniach. Teodocjon: "i nie ma w nim winy".
9,27 - Posąg Zeusa ustawiony na skrzydle świątyni na rozkaz Antiocha IV i zbezczeszczenie jej (2 Mch 6,2nn) pozostały u Żydów na zawsze symbolem ohydy i odrazy; łączono je ze zdarzeniami eschatologicznymi i końcem świata. Chrystus Pan powołuje się na ten wiersz w zapowiedzi zburzenia Jerozolimy i końca świata w Mt 24,15.
10,4 - Prawdopodobnie glosa i to błędna, ponieważ w Biblii "Wielką Rzeką" lub "Rzeką" jest zwykle Eufrat, a nie Chiddekel (czyli Tygrys).
10,5 - Prawdopodobnie anioł. Aniołowie są często w Biblii przedstawiani w lnianych, białych szatach - por. Mt 28,3; Dz 1,10; Ap 15,6.
10,8 - Prawdopodobnie powtórzenie poprzednich słów.
10,13 - "Książę... Persów" - Anioł opiekuńczy narodu - por. przypis do Dn 4,10. "Pozostawiłem go" - wg tłum. gr. Tekst hebr. "pozostawiono mnie" - niejasny.
10,16 - Dosł.: "podobizna". Tłum. gr.: "ręka".
10,20a - Przestawienia tekstu z uwagi na sens: Dn 10,20a + Dn 10,21a + Dn 10,20b.
10,20b - Według wierzeń późnożydowskich walkę toczyły nie tylko narody na ziemi, ale także ich duchy opiekuńcze (aniołowie), występując w obronie swoich podopiecznych (wyraźnie w Regule Wojny z Qumran).
11,1 - Tekst popr. Hebr.: "A ja od pierwszego roku Dariusza Meda stoję mu ku pomocy i obronie".
11,2 - Cyrus, Kambyzes i Dariusz I. Czwartym będzie Kserkses.
11,3 - Aleksander Wielki.
11,5 - "Król z południa" - Ptolemeusz I (323-285); "książąt" - ściśle: wodzów, Seleukos I Nikator (312-280), twórca państwa syryjskiego.
11,6 - "Oni" - małżeństwo Antiocha II (261-246) z Berenike, córką Ptolemeusza II Filadelfa (261-246); "opiekun" - Berenike oraz jej syn i mąż zostali zgładzeni, a królem został Sleukos II, najstarszy syn Antiocha II i oddalonej przez niego żony, Laodiki.
11,7 - Ptolemeusz III Euergetes, brat Bereniki, zdobył Seleucję lub nawet Antiochię w Syrii.
11,8 - W starożytności zabierano często do niewoli oprócz ludzi także posągi bóstw - por. np. Jr 48,7.
11,9 - Wyprawa odwetowa Seleukosa Kallinikosa przeciw Ptolemeuszowi III skończyła się niepowodzeniem.
11,10 - (Dn 11,10-19) - Antioch III Wielki (223-187) wyprawia się na Egipt i po początkowych sukcesach (zdobycie Palestyny) ponosi klęskę w 217 r. pod Rafią. "Królem południa" jest Ptolemeusz IV.
11,13 - Nowa wyprawa Antiocha III, przeprowadzona tym razem z powodzeniem (zob. w. 15n).
11,14 - Chodzi o ród Tobiadów w Palestynie, usposobiony wrogo do Ptolemeuszów.
11,15 - Sydon zdobyty przez Antiocha III w r. 197. Sukces ten ułatwił mu zdobycie Palestyny (w. 16).
11,17 - Dosł.: "córkę kobiet" - mowa o córce, Kleopatrze.
11,18 - Wysiłki Antiocha III zmierzające do zdobycia Azji Mniejszej zakończyły się jego porażką pod Magnezją w 190 r.
11,19 - Dosł.: "nie będzie można go znaleźć".
11,20 - Seleukos IV wysyła swego ministra Heliodora celem zrabowania skarbu świątyni w Jerozolimie. Por. 2 Mch 3,1.
11,21 - (Dn 11,21-24) - Antioch IV Epifanes walczy z Heliodorem, następnie zaś usuwa arcykapłana Oniasza (170 r.)
11,25 - Ptolemeusz VI Filometor uległ w walce z Antiochem na skutek zdrady swoich bliskich.
11,28 - Wracając z Egiptu Antioch IV zrabował świątynię w Jerozolimie, a miasto obsadził swoim garnizonem.
11,29 - Druga wyprawa Antiocha IV na Egipt w r. 168.
11,30 - Flota rzymska. Po klęsce Antioch podejmuje znów prześladowania Żydów w Palestynie.
11,31 - Zob. Dn 9,27.
11,32 - Por. 2 Mch 7.
11,37 - Adonisa, por. Ez 8,14.
11,38 - Zeusa Kapitolińskiego.
11,40 - (Dn 11,40-45) - Sumaryczny opis ostatnich lat panowania Antiocha IV, jego wojen dla Palestyny tak nieszczęśliwych. Antioch IV zmarł w mieście perskim Tabae (2 Mch 9,28).
12,1 - Por. przypis do Dn 4,10.
12,2 - Zmartwychwstanie ciał po ucisku eschatologicznym.
12,4 - "Zapieczętuj księgę" - por. Ap 5,1nn; "dociekało" - tłum. przypuszczalne.
12,7 - Okres "trzy i pół czasu", bardzo tajemniczy (w. 9), odnosi się prawdopodobnie do okresu prześladowań Antiocha IV. Niemniej autor każe przypuszczać jeszcze inny, głębszy sens zapowiedzi (w. 9); "Dobiegnie... narodu" - inni tłum. dosł.: "złamanie ręki narodu świętego", rozumiejąc to o zniszczeniu świątyni.
12,13 - Tekst hebr. ma jeszcze "do końca", prawdopodobnie wtórne.

Zobacz rozdział